Celem licytacji komorniczej jest wyegzekwowanie od dłużnika zaległych zobowiązań. Licytacja komornicza jest jednak poprzedzona szeregiem czynności, które muszą zostać dopełnione, zanim majątek dłużnika trafi na sprzedaż. Jak wygląda licytacja komornicza? Czym właściwie jest? Co może być przedmiotem licytacji komorniczej, a co nie? Jakie prawa ma dłużnik?Co może, a czego nie może komornik? Podpowiadamy.
Licytacja komornicza – co to takiego?
Licytacją komorniczą nazywa się publiczną sprzedaż nieruchomości lub ruchomości należących do dłużnika. Sprzedaż tą prowadzi komornik. Nabywcą danego przedmiotu licytacji zostaje osoba lub podmiot prawny, która zapłaci najwięcej. Najprościej mówiąc, ten kto zapłaci najwyższą kwotę, ten wygrywa licytację.
Zanim dojdzie do licytacji komorniczej, musi pojawić się obwieszczenie komornika o miejscu i czasie jej przeprowadzenia. Sprzedaż odbywa się publicznie, np. w miejscu zamieszkania dłużnika, biurze komornika lub innym wyznaczonym miejscu. Udział w licytacji może wziąć praktycznie każdy (są pewne wyjątki, o tym w dalszej części artykułu), kto wpłaci wadium w określonej odgórnie wysokości.
Zapoznaj się również z artykułem: BIK – jak sprawdzić swoją historię kredytową w BIK-u?
Co może stanowić przedmiot licytacji komorniczej?
Przedmiotem licytacji komorniczej mogą być ruchomości oraz nieruchomości. Wśród ruchomości mogą to być m.in.:
- biżuteria i zegarki
- samochody i inne pojazdy
- motocykle
- jachty i łodzie
- maszyny rolnicze i przemysłowe
- meble
- antyki i dzieła sztuki
- odzież
- sprzęt RTV i AGD
- surowce
- przedmioty wykazujące wartość rynkową
Nieruchomościami, które mogą zostać sprzedane na licytacji komorniczej, są m.in.:
- domy i mieszkania
- garaże
- miejsca postojowe
- lokale użytkowe i magazyny
- hale
- grunty
- inne nieruchomości
Pojęcia związane z licytacją komorniczą
Postępowanie egzekucyjne
Postępowanie egzekucyjne to czynności, które wykonywane są przez strony i organy egzekucyjne w celu zaspokojenia należności wierzyciela. Wspomniane czynności podejmowane są po to, aby zrealizować świadczenia oznaczone w tytule egzekucyjnym niezależnie od woli dłużnika.
Tytuł egzekucyjny
Tytuł egzekucyjny stanowi orzeczenie sądu lub inny rodzaj dokumentu urzędowego, który potwierdza istnienie roszczeń wierzyciela, a także ich zakres. W tytule egzekucyjnym zawarte są także obowiązki dłużnika. Gdy sąd nada tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności, ten staje się tytułem wykonawczym, który stanowi podstawę do rozpoczęcia postępowania egzekucyjnego. 
Tytuł wykonawczy
Tytuł wykonawczy jest więc orzeczeniem sądu opatrzonym klauzulą wykonalności. Potwierdza on istnienie oraz zakres roszczeń wierzyciela, a także zakres obowiązków dłużnika wobec wierzyciela.
Klauzula wykonalności
Klauzula wykonalności to decyzja sądu potwierdzająca, że określony dokument jest tytułem wykonawczym. To otwiera drogę do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Klauzula wykonalności wydawana jest na wniosek wierzyciela lub z urzędu. Jest to dokument, którego woli muszą podporządkować się wszelkie osoby i urzędy związane ze sprawą.
Zapoznaj się również z artykułem: Budżet domowy – jak skutecznie nim zarządzać?
Czego komornikowi nie wolno?
Prawo chroni zarówno interesy wierzycieli, jak i dłużników. W Kodeksie postępowania cywilnego znalazły się przepisy, które jasno wskazują na to, czego komornik nie może zabrać dłużnikowi. Są to:
- rzeczy osobiste, takie jak: ubrania codzienne niezbędne dłużnikowi i jego rodzinie, bielizna oraz pościel
- przedmioty codziennego użytku mające znaczną wartość użytkową dla dłużnika, np. lodówka, pralka, odkurzacz, piekarnik, kuchenka mikrofalowa, płyta grzewcza, łóżka
- odzież niezbędna do wykonywania obowiązków zawodowych
- zapasy żywności oraz opału niezbędne dłużnikowi i jego rodzinie na okres jednego miesiąca
- narzędzia wykorzystywane do pracy zarobkowej, np. skrzypiec w przypadku muzyka czy sprzętu malarskiego – pędzli, wałków, drabiny itp. w przypadku malarza pokojowego
- przedmioty wykorzystywane do nauki, odznaczenia, dokumenty osobiste, przedmioty związane z praktykami religijnymi
- jedna krowa, trzy owce, dwie kozy lub 20 sztuk drobiu, gdy są one potrzebne dłużnikowi i jego rodzinie do wyżywienia
- wózek inwalidzki należący do dłużnika lub członka rodziny
- inne przedmioty określone w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego
Kiedy komornik może wejść do mieszkania?
Uprawnienia komorników określa Kodeks postępowania cywilnego – art. 814. Zgodnie z nim: Jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik zarządzi otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszuka jego rzeczy, mieszkanie i schowki.
Komornik, w przeciwieństwie do windykatora, może wejść do mieszkania dłużnika, również wbrew jego woli. Gdy występuje taka konieczność, może wezwać ślusarza oraz policję. Jeżeli dłużnika nie ma w domu w momencie podjęcia przez komornika próby wejścia do lokalu, muszą towarzyszyć mu funkcjonariusze policji oraz jedna pełnoletnia osoba występująca w charakterze świadka przeszukania.
Jak wygląda licytacja komornicza?
1. Licytację komorniczą rozpoczyna wszczęcie postępowania egzekucyjnego.
Komornik na podstawie zgłoszenia wierzyciela oraz otrzymanego tytułu wykonawczego może wszcząć postępowanie egzekucyjne. Początkowo kontaktuje się z dłużnikiem, aby wezwać go do zapłaty zaległości. Dłużnik, nawet gdy będzie unikał kontaktu z komornikiem, będzie zobowiązany do zapłaty wierzytelności lub rozpocznie się zajęcie majątku należącego do niego. Komornik może kontaktować się z dłużnikiem osobiście, telefonicznie oraz listownie.
2. Zajęcie majątku należącego do dłużnika.
Komornik, który nie może zająć dochodów lub oszczędności dłużnika, może przystąpić do zajęcia jego składników majątku. Wszystkie ruchomości i nieruchomości, które zostaną przez niego zajęte, pozostają oznaczone specjalną naklejką wraz ze stemplem. Dłużnik może używać oznaczonych rzeczy do dnia licytacji, jednak nie może ich sprzedać, oddać innym osobom, zniszczyć lub usunąć oznaczeń.
3. Dłużnik otrzymuje wezwanie do spłaty zadłużenia.
Po zajęciu komornik wysyła dłużnikowi wezwanie do zapłaty, dając mu dwa tygodnie na uregulowanie długu. W przypadku zajęcia nieruchomości w hipotece pojawia się stosowny wpis.
4. Wycena majątku dłużnika.
Jeżeli dłużnik w ciągu wyznaczonego czasu nie ureguluje swoich zobowiązań, wierzyciel ma prawo wystąpić do komornika z wnioskiem o dokonanie wyceny zajętego majątku dłużnika.
5. Informacja (obwieszczenie) o licytacji komorniczej.
Ogłoszenie terminu oraz miejsca odbycia się licytacji komorniczej. W przypadku gdy przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, musi minąć dwa tygodnie od dnia uprawomocnienia się jej wyceny. Informacja musi zostać podana do publicznej wiadomości co najmniej dwa tygodnie przed terminem aukcji. Ogłoszenie może pojawić się m.in. w budynku właściwego sądu, budynku urzędu gminy, gazecie lokalnej, na stronie internetowej komornika oraz witrynie internetowej www.licytacje.komornik.pl. Powinny zostać zawarte w nim informacje dotyczące dokładnego opisu przedmiotu licytacji, szacunkowej wartości, ceny wywoławczej, kwoty wadium oraz terminu i adresu licytacji.
6. Przystąpienie do licytacji.
W licytacji może wziąć udział każda osoba pełnoletnia, która wniesie wadium. Wynosi ono 10% wartości kwoty oszacowania i stanowi zabezpieczenie na poczet wywiązania się z warunków umowy w ramach licytacji. W aukcji nie mogą uczestniczyć: sam dłużnik, komornik prowadzący sprawę, ich małżonkowie, dzieci, rodzeństwo, rodzice, osoby występujące na licytacji w charakterze urzędowym oraz osoba, która wygrała poprzednią licytację, ale nie dopełniła jej warunków.
Wadium jest zwracane osobom, które nie wygrały licytacji. W przypadku zwycięzcy aukcji jest ono zaliczane na poczet kwoty, którą musi zapłacić za wylicytowany przedmiot. Jeżeli licytant nie wpłaci pozostałej części kwoty, wadium przepada – przeznaczone jest na pokrycie kosztów egzekucji.
7. Licytacja komornicza – przebieg
Za przeprowadzenie licytacji odpowiedzialny jest komornik. Nad prawidłowością jej przebiegu czuwa sędzia. Każdy przedmiot, który zostaje wystawiony na aukcji, musi mieć cenę wywoławczą. Z reguły w pierwszym terminie wynosi ona co najmniej 3/4 jego oszacowanej wartości, w drugim natomiast 2/3.
Każde przebicie ceny musi wynosić co najmniej 1% kwoty wywoławczej, w zaokrągleniu do pełnych złotówek. Komornik zawsze trzykrotnie wzywa do przebicia, jeżeli to nie nastąpi, licytację wygrywa ostatni licytant, który zaproponował najwyższą kwotę.
8. Postanowienie o przybiciu.
Sędzia, który czuwał nad prawidłowością licytacji, wydaje postanowienia o przebiciu. Musi się ono uprawomocnić.
9. Wezwanie do zapłaty za wylicytowany przedmiot.
Sędzia wzywa licytanta do zapłacenia zapłaconej kwoty, pomniejszonej o wadium, w terminie 14 dni od dnia otrzymania wezwania. Pieniądze wpłacane są na rachunek depozytowy właściwego sądu.
10. Wpis do księgi wieczystej w przypadku nieruchomości.
Jeżeli przedmiotem licytacji była nieruchomość, po dokonaniu zapłaty przez licytanta, sąd wydaje postanowienie o przesądzeniu własności. Następuje wówczas odpowiedni wpis do księgi wieczystej. Decyzja ta musi się uprawomocnić, a z księgi wieczystej nieruchomości muszą zostać usunięte wszelkie zapisy o hipotece obciążające nieruchomość.
Skarga na czynności komornika – kiedy można ją złożyć?
Zarówno dłużnik, jak i wierzyciel mają prawo do złożenia skargi na czynności komornika w trakcie prowadzenia przez niego egzekucji. Takie prawo mają również osoby, które uważają, że komornik nie działał zgodnie z przepisami prawa. Skargę można wnieść w terminie 7 dni. Wniesienie skargi nie jest równoznaczne ze wstrzymaniem postępowania egzekucyjnego. Konieczne jest dołączenie wniosku o czasowe zawieszenie lub wstrzymanie postępowania komorniczego w celu wyjaśnienia sprawy.
Co można zaskarżyć?
Zaskarżyć można m.in.:
- nieprzestrzeganie przez komornika przepisów prawa
- przekraczanie uprawnień przez komornika
- zajęcie majątku przez komornika, który zgodnie z literą prawa nie może zostać zajęty
- odmowa przez komornika podjęcia czynności, do których jest zobowiązany przez przepisy prawa
- wykonywanie czynności naruszających prawa każdej ze stron postępowania
Złożenie skargi wymaga wniesienia opłaty w wysokości 100 złotych. W niektórych przypadkach można złożyć wniosek o zwolnienie z opłaty, np. nadmierne obciążenie dla domowego budżetu. Sąd, który otrzyma skargę, musi przeanalizować dokument. Jeżeli uzna go za niekompletny, może wezwać składającego do uzupełnienia w ciągu 7 dni. Prawidłowo przygotowaną skargę rozpatruje sąd bez udziału stron na niejawnym posiedzeniu. Wynik obrad ogłaszany jest w formie postanowienia, które oddala lub uwzględnia skargę.
