Z artykułu dowiesz się:
- Kto może odziedziczyć długi po zmarłej osobie, tzw. długi spadkowe
- Jak sprawdzić czy osoba zmarła miała długi
- Co zrobić, aby nie odziedziczyć długów
- Jak odrzucić spadek z długami
- Czy małoletni obarczony długami spadkowymi może odrzucić spadek
- Na czym polega przejęcie spadku z tzw. dobrodziejstwem inwentarza
- Jak zrzec się spadku przed śmiercią dłużnika
- Ile kosztuje odrzucenie spadku
- Jakie są ustawowe terminy odrzucenia spadku
Kto może odziedziczyć długi po zmarłej osobie?
W Polsce kwestie związane z dziedziczeniem ustawowym reguluje Kodeks cywilny. Spadkobiercą może być osoba, która żyje w momencie otwarcia spadku. Wyróżnia się dwa rodzaje dziedziczenia – ustawowe oraz testamentowe. W zależności od tego, czy spadkodawca pozostawił testament, czy nie, kolejność dziedziczenia określana jest następująco:
- Osoby wymienione w testamencie.
- Małżonek oraz dzieci spadkodawcy – osoby te dziedziczą po równo, jeżeli dzieci jest troje. W przypadku większej liczby dzieci małżonek otrzymuje ¼ spadku, a dzieci otrzymują pozostałą część podzieloną po równo. Dzieci nieślubne, a także przysposobione dziedziną na takich samych zasadach jak dzieci ze związków małżeńskich.
- Wnuki spadkodawcy – dziedziczą, gdy dziecko zmarłego nie żyje lub zrzeknie się spadku. Wnuki otrzymują tę część spadku, która należałaby się ich rodzicowi – po równo dla każdego wnuka.
- Rodzice spadkodawcy – w przypadku, gdy dzieci i wnuki nie żyją lub odrzuciły spadek, majątek dziedziczy małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Spadek dzielony jest na pół – połowę otrzymuje małżonek, a drugą połowę dzieli się pomiędzy matkę i ojca spadkodawcy.
- Rodzeństwo spadkodawcy – dziedziczy, gdy co najmniej jedno z rodziców uprawnionych do spadku nie żyje lub zrzekło się spadku. Wartość spadku przeznaczona dla rodzica jest dzielona po równo na jego żyjące dzieci.
- Zstępni rodzeństwa spadkodawcy – dziedziczą, gdy ich rodzic nie żyje lub zrzekł się spadku. Wartość spadku przeznaczoną dla rodzica dzieli się w równych częściach na zstępnych.
- Dziadkowie spadkodawcy – jeżeli wszystkie osoby wymienione powyżej nie żyją lub zrzekły się spadku, uprawnieni do jego otrzymania są dziadkowie spadkodawcy. Każdemu z czworga dziadków należy się ¼ spadku.
- Zstępni dziadków spadkodawcy – jeżeli dziadkowie nie żyją lub zrzekli się spadku, kolejnymi osobami, które są uprawnione do dziedziczenia spadku, są ich dzieci i wnuki.
Zapoznaj się również z artykułem:


Zachowek – co to jest? Komu i kiedy się należy?
Każdy spadkodawca ma prawdo do dowolnego rozporządzania własnym majątkiem. Może sporządzić testament lub dokonać darowizny. Jeżeli jednak zapisy testamentowe i inne czynności wykonane przez spadkodawcę pomijają blisko spokrewnione osoby, na przykład dzieci, możliwe jest dochodzenie swoich praw dzięki zachowkowi. Co to jest zachowek? Komu przysługuje? Kiedy można się o niego ubiegać?
Długi spadkowe – jak sprawdzić, czy osoba zmarła miała długi?
Czasami zdarza się tak, że nawet najbliższa rodzina nie jest świadoma tego, że zmarły miał jakiekolwiek długi. Niektórzy biorą kredyty i pożyczki bez wiedzy małżonków czy dzieci. Długi mogą również wynikać ze zwłoki w zapłacie za bieżące rachunki za mieszkanie, energię elektryczną, wodę, gaz, abonament telefoniczny czy telewizję. Osoby zmarłe, które prowadziły własną działalność gospodarczą, mogły pozostawić długi z tytułu nieopłaconych faktur, zobowiązań wobec pracowników czy kontrahentów.
Dlatego też, zanim zapadnie decyzja o przyjęciu spadku, warto sprawdzić, czy osoba zmarła nie miała żadnych długów.
Jak można to zrobić? Oto kilka sposobów:
- zapytać innych członków rodziny, czy osoba zmarła miała problemy finansowe
- przejrzeć dokumenty i rachunki osoby zmarłej – jeżeli miała ona jakiekolwiek długi, najprawdopodobniej gdzieś znajdują się zawiadomienia o zwłoce w zapłacie, nieopłacone faktury lub rachunki
- złożyć wniosek o sporządzenie spisu inwentarza w sądzie lub u komornika – wówczas dokonana zostanie wycena majątku i aktywów spadkodawcy
- złożyć zapytanie w rejestrze BIK lub BIG – wystarczy okazać akt zgonu spadkodawcy i powołać się na postępowanie w sprawie nabycia spadku, aby otrzymać informacje o ewentualnych długach spadkodawcy – czasami jednak dane tego typu przekazywane są wyłącznie osobom, które zdecydowały się przyjąć spadek

Długi spadkowe – co zrobić, aby nie odziedziczyć długów?
Czasami może wyjść na jaw, jak duże długi spadkowe pozostawił po sobie spadkodawca, dopiero po przyjęciu spadku. Jak wyjaśnia ekspert Intrum Małgorzata Śliżewska: Mając świadomość, że spadkodawca oprócz majątku pozostawił po sobie dług, możemy zrzec się spadku w całości. Wtedy zostajemy wyłączeni z dziedziczenia, ale prawo do spadku przechodzi na dzieci, wnuki, bądź innych członków rodziny, wedle kolejności dziedziczenia ustalonej w Kodeksie cywilnym. Jeżeli jednak nie chcemy przerzucać odpowiedzialności za spłatę zobowiązania na bliskich, możemy przyjąć spadek na dwa sposoby: wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza – Źródło cytatu: Czy trzeba spłacać długi otrzymane w spadku po zmarłym?; wspolczesna.pl
Co zatem można zrobić, aby nie odziedziczyć długów:
- odrzucić spadek
- odrzucić spadek przez małoletniego
- przyjąć spadek wraz z dobrodziejstwem inwentarza
- zrzec się spadku jeszcze przed śmiercią dłużnika
Długi spadkowe – jak odrzucić spadek z długami?
Spadkobierca ma sześć miesięcy od momentu, w którym dowiedział się o śmierci spadkodawcy, na złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się swoich praw do spadku. Można tego dokonać przed notariuszem lub w sądzie cywilnym. Po dopełnieniu formalności spadkobierca, który odrzuci spadek, zostaje automatycznie wykluczony z postępowania spadkowego. Warto jednak zaznaczyć, że wówczas dług odziedziczyć mogą kolejne osoby uprawnione do dziedziczenia, czyli dzieci lub wnuki pierwotnego spadkobiercy.
Aby odrzucić spadek z długami, należy zgromadzić następujące dokumenty i informacje:
- skan dowodu osobistego spadkobiercy wraz z danymi osobowymi
- informacje dotyczące ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy
- informacje o pozostałych spadkobiercach – imiona, nazwiska, stopień pokrewieństwa, adres
- odpis aktu zgonu spadkodawcy

Odrzucenie spadku przez małoletniego – czy to możliwe?
Osoby małoletnie dziedziczą długi wraz z dobrodziejstwem inwentarza – o tym poniżej. Nie oznacza to jednak, że nie mogą odrzucić spadku. W przypadku niepełnoletnich dzieci dokonać tego mogą ich rodzice lub opiekunowie prawni.
Aby tego dopełnić, należy złożyć wniosek do sądu rodzinnego o zgodę na zarządzanie majątkiem w imieniu małoletniego dziecka. Na tę decyzję i jej uprawomocnienie można czekać nawet dwa miesiące. Następnie pozostaje złożyć wniosek o zrzeczenie się spadku u notariusza lub w sądzie cywilnym.
W tym przypadku do wniosku należy dołączyć:
- odpis zgody na zarządzanie majątkiem dziecka otrzymany z sądu rodzinnego
- akt urodzenia dziecka
- odpis aktu zgonu spadkodawcy
Warto dodać, że długi mogą dziedziczyć również nienarodzone dzieci. Ma to miejsce w przypadku, gdy dziecko zostało poczęte jeszcze za życia spadkodawcy. Wówczas procedura zrzeczenia się spadku odbywa się w taki sam sposób, jak w przypadku urodzonego dziecka. Nienarodzony członek rodziny nie dziedziczy, gdy został poczęty po śmierci spadkodawcy lub narodził się martwy.
Długi spadkowe – na czym polega przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza?
Spadek można również przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza. Oznacza to, że spadkobierca zgadza się spłacić długi, jednak wyłącznie do wysokości otrzymanego majątku. Jeżeli dłużnik umarł i pozostawił po sobie wyłącznie długi, jego spadkobierca nie będzie musiał niczego spłacać.
W przypadku gdy spadkobiercy należą się pieniądze, ruchomości, nieruchomości bądź inne rzeczy po osobie zmarłej, będzie on musiał spłacić długi maksymalnie do wartości tych przedmiotów.
W praktyce oznacza to, że osoba, która odziedziczy na przykład samochód o wartości 20 tysięcy złotych, 3 tysiące złotych w gotówce oraz kredyt w wysokości 30 tysięcy złotych, będzie musiała oddać do banku wyłącznie 23 tysiące złotych. Wartość odziedziczonych przedmiotów określa komornik na podstawie wyceny majątku.
Przyjęcie spadku wraz z dobrodziejstwem inwentarza nie wymaga składania żadnych wniosków.
Jeżeli w ciągu sześciu miesięcy od otrzymania informacji o śmierci spadkodawcy, spadkobierca nie odrzuci spadku, automatycznie nastąpi przyjęcie go z dobrodziejstwem inwentarza.
Zapoznaj się również z artykułem:


Przepisanie działki. Koszty notarialne. Kiedy można sprzedać przepisaną działkę?
Darowiznę działki należy sporządzić w formie aktu notarialnego. W celu przepisania nieruchomości trzeba udać się do kancelarii notarialnej. Ile kosztują usługi notariusza w tym zakresie? Od czego zależy jego wynagrodzenie? Czy przepisaną działkę można sprzedać? Jaka jest różnica w przepisaniu działki osobie z rodziny a osobie niespokrewnionej? Na te i inne pytania dotyczące przepisania działki i związanymi z tym formalnościami udzielamy odpowiedzi w poniższym artykule. Serdecznie zapraszamy do lektury.
Długi spadkowe – zrzeczenie się spadku przed śmiercią dłużnika
Wówczas konieczne jest sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego pomiędzy potencjalnym spadkobiercą a spadkodawcą. Dokument strony podpisują w obecności notariusza. Zrzeczenie się spadku w ten sposób automatycznie chroni interesy dzieci, wnuków i prawnuków potencjalnego spadkobiercy.
Ile kosztuje odrzucenie spadku?
Odrzucenie spadku wiąże się z koniecznością poniesienia opłat. Wynoszą one odpowiednio:
- odrzucenie spadku przed notariuszem:
- 50 złotych za każdą osobę za złożenie oświadczenia o odrzucenie spadku
- 6 złotych za każdą rozpoczętą stronę wypisu aktu notarialnego
- odrzucenie spadku przed sądem
- 50 złotych za złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku
W przypadku odrzucenia spadku przed sądem należy liczyć się z nieco dłuższym czasem oczekiwania związanym z koniecznością czekania na wyznaczenie posiedzenia oraz uprawomocnieniem się wyroku.
Długi spadkowe – ustawowe terminy odrzucenia spadku z długami
Przypomnijmy, spadkobierca ma sześć miesięcy od momentu otrzymania informacji o śmierci spadkodawcy, na odrzucenie spadku. Jeżeli tego nie zrobi, automatycznie otrzyma spadek wraz z dobrodziejstwem inwentarza.
W przypadku dalszych krewnych termin sześciomiesięczny liczy się od dnia dowiedzenia się o odrzuceniu spadku przez pierwotnego spadkobiercę.
Ustawowy termin ma na celu zatroszczenie się o interesy spadkobierców. Jak zauważa Małgorzata Śliżewska z Intrum: To (…) nie jest żadna <<kara>>, a ukłon w stronę <<zapominalskich>>, który został wprowadzony w nowelizacji prawa spadkowego z 2015 roku. Wcześniejsze prawo narzucało spadkobiercy przyjęcie spadku wprost i w konsekwencji wiele osób <<nie ze swojej winy>> zostawało z problemem spłaty długów – Źródło cytatu: Czy trzeba spłacać długi otrzymane w spadku po zmarłym?; wspolczesna.pl
Czy można odrzucić spadek z długami po ustawowym terminie?
Spadkobiercy, którzy nie zdążyli odrzucić spadku w ciągu ustawowych sześciu miesięcy, mogą skorzystać z instytucji uchylenia się od skutków niezłożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie. Aby skorzystać z tego rozwiązania, należy jednak wykazać, że ustawowy termin został przeoczony z istotnego, uzasadnionego powodu oraz trudności w ustaleniu masy spadkowej.
Odrzucenie spadku po ustawowym terminie może mieć zastosowanie, gdy:
- spadkobierca przez długi czas nie utrzymywał kontaktów ze spadkodawcą
- występowały trudności z nawiązaniem kontaktów ze spadkodawcą
- spadkodawca ukrywał swoje długi przed osobami trzecimi
Spadkobierca musi więc przekonać sąd, że podejmował próby ustalenia stanu majątku spadkowego, jednak bez skutku. Konieczne jest złożenie do sądu wniosku o uchylenie się od skutków niezłożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie. Sąd może przyjąć lub odrzucić taki wniosek.
Spadek obarczony długami może przyczynić się do powstania problemów finansowych. Dlatego też przed podjęciem decyzji o przyjęciu takiego spadku – nawet z dobrodziejstwem inwentarza – warto rozważyć, czy stać nas na przyjęcie długów spadkodawcy.