Jak chronić się przed smogiem? Sprawdzone sposoby

Badania przeprowadzone przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) dowodzą, że nadmierne zanieczyszczenie powietrza jest jedną z głównych przyczyn przedwczesnych zgonów. Wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, jak poważnym zagrożeniem jest smog. Co warto o nim wiedzieć? Czy istnieją sprawdzone sposoby na ochronę przed jego niekorzystnym wpływem na organizm człowieka? Jak chronić się przed smogiem?

Czym jest smog?

Smog to termin pochodzący od dwóch angielskich słów: „smoke” oraz „fog”. Wyrazy te odpowiednio oznaczają „dym” i „mgłę”. Smog to unosząca się w powietrzu chmura zanieczyszczeń, która przypomina gęstą, szarą mgłę.

Powstawanie smogu wiązane jest z emisją szkodliwych gazów i pyłów do atmosfery. Główne źródła zanieczyszczeń to zakłady przemysłowe, spaliny samochodowe oraz węgiel palony w piecach. Najbardziej narażone na jego występowanie są obszary dużych miast, jednak badania dowodzą, że również na terenach wiejskich zjawisko to staje się powszechne. Powstawaniu smogu sprzyja m.in. bezwietrzna pogoda, zagłębienia terenu oraz zamglenie.

 

 

Normy powietrza – co warto o nich wiedzieć?

Występowanie smogu uwarunkowane jest obecnością w powietrzu wysokiego stężenia pyłów, które różnią się od siebie wielkością cząsteczki – PM2,5 oraz PM10. Średnica cząsteczek PM2,5 wynosi 2,5 µm (mikrometra), PM10 natomiast 10 µm. Często są to substancje toksyczne, metale ciężkie, związki siarki, związki azotu, amoniak, węglowodory aromatyczne oraz dioksyny. Ze względu na niewielką średnicę bardziej niebezpieczne są cząsteczki PM2,5. Z łatwością dostają się one do pęcherzyków płucnych oraz naczyń krwionośnych podczas oddychania.

Obowiązuje sześciostopniowa skala, która przedstawia zagęszczenie szkodliwych pyłów w powietrzu:

• 0 – 20 µm/m³: bardzo dobra jakość powietrza
• 21 – 60 µm/m³: dobra jakość powietrza
• 61 – 100 µm/m³: umiarkowana jakość powietrza
• 101 – 140 µm/m³: dostateczna jakość powietrza
• 141 – 200 µm/m³: zła jakość powietrza
• > 200 µm/m³: bardzo zła jakość powietrza
• > 300 µm/m³: alarm smogowy

Maksymalna norma dobowego zagęszczenia szkodliwych pyłów w powietrzu wynosi 50 µm/m³. Jeżeli zostanie przekroczony poziom 200 µm/m³, informacja na ten temat musi zostać podana publicznie. W sytuacji alarmu smogowego (powyżej 300 µm/m³) zaleca się pozostanie w domu i ograniczenie przebywania na wolnym powietrzu do niezbędnego minimum.

Przyczyny powstawania smogu oraz jego skutki

W Polsce smog pojawia się najczęściej późną jesienią oraz zimą. Największym źródłem zanieczyszczeń są gospodarstwa domowe. Kotły na paliwa odpowiedzialne są za ponad połowę łącznej dobowej emisji do atmosfery PM2,5 i PM10. Gospodarstwa domowe dostarczają do powietrza także szkodliwe mieszanki benzopirenów, furanów, dioksyn oraz wielu innych szkodliwych substancji. Winę za to ponosi stosowanie słabej jakości opału, palenie śmieciami oraz przestarzałe piece.

Zanieczyszczenia do atmosfery dostarczają także samochody w formie spalin. Źródłem emisji jest także tzw. pylenie wtórne. Poruszające się pojazdy wzbijają zanieczyszczenia znajdujące się na jezdniach. Swój wkład w powstawanie smogu mają również liczne zakłady przemysłowe, które coraz częściej stosują profesjonalne filtry zdecydowanie ograniczające emisję szkodliwych zanieczyszczeń do atmosfery.

Główne skutki smogu w Polsce:

• przedwczesna śmierć ok. 45 tysięcy osób rocznie
• duszności, które są szczególnie uciążliwe dla astmatyków
• zaburzenia pracy układu krążenia
• łzawienie
• podrażnienia skóry
• przewlekła obturacyjna choroba płuc
• zmniejszenie masy urodzeniowej płodu
• zwiększenie prawdopodobieństwa zachorowania na choroby nowotworowe, zwłaszcza nowotwory płuc

Kto szczególnie powinien uważać na smog?

Smog jest niebezpieczny dla wszystkich ludzi. Istnieje jednak grupa osób, która powinna zachować szczególną ostrożność. Są to:

• osoby zmagające się z chorobami układu krążenia
• kobiety w ciąży
• osoby zmagające się z chorobami serca
• dzieci
• osoby zmagające się z chorobami układu krążenia
• osoby starsze

Jak zauważa dr Anna Górska Kot, w przypadku najmłodszych dzieci smog może przyczynić się do ogromnych spustoszeń w organizmie: Im młodsze dziecko, tym szkodliwe czynniki mają na nie większy wpływ. Wszystkie układy są jeszcze niedojrzałe. (…) Dzieci wykazują dużo większą aktywność niż dorośli, więc szybciej oddychają. Układ oddechowy dziecka jest niedojrzały i bariera ochronna, którą jest śluzówka, również jest niedojrzała. Dlatego wszystkie pyły, które tam się dostają, wszystkie cząstki, powodują dużo więcej krzywdy (źródło cytatu: Smog szkodzi dzieciom, i to poważnie. Lekarz radzi, jak je chronić; TVNmeteo.tvn24.pl ).

 

 

Jak chronić się przed smogiem – Maski antysmogowe

Coraz częściej w okresie jesienno-zimowym można spotkać na ulicach większych miast osoby w maskach. Ten widok już nikogo nie dziwi. Warto przy tej okazji podkreślić, że przed działaniem szkodliwych substancji nie ochronią ani maseczki chirurgiczne, ani budowlane. W tym celu rekomendowane jest używanie specjalnych masek antysmogowych.

Dr hab. n. med. Tadeusz Zielonka, pulmonolog zapytany o to, czy jest zwolennikiem masek antysmogowych, odpowiedział: Dobrych masek, spełniających wymogi techniczne i zapewniających prawdziwą ochronę. Skuteczność masek potwierdzili Chińczycy.

Aby maska antysmogowa była skuteczna, powinna spełniać określone wymogi. Zaleca się, aby była wyposażona w filtry węglowe lub filtry HEPA. Należy je wymieniać po ok. 50 godzinach użytkowania. W zależności od modelu możemy spotkać się z oznaczeniem:

• F1 – filtr węglowy, który wyłapuje ok. 99,9% pyłów o wielkości 0,1 µm lub większych
• F2 – filtr HEPA, który wyłapuje ok. 97% zanieczyszczeń większych niż 0,3 µm
• F3 – połączenie obu filtrów, najbardziej skuteczne rozwiązanie
• CE – potwierdzenie, że maska spełnia wymogi prawne i techniczne Unii Europejskiej
• FFP1 – co najmniej 80% skuteczności wychwytywania substancji lotnych
• FFP2 – ponad 94% skuteczności wychwytywania substancji lotnych
• FFP3 – minimum 99% skuteczności wychwytywania substancji lotnych
• NR – półmaska jednokrotnego użytku (można ją nosić maksymalnie 8 godzin)
• R – półmaska wielokrotnego użytku

Jeżeli maska antysmogowa nie spełnia odpowiednich norm, nie będzie stanowiła żadnej ochrony przed zanieczyszczeniami powietrza. Koszt profesjonalnej maski antysmogowej to wydatek rzędu ok. 150-200 złotych.

Oczyszczacz powietrza – sposób na czyste powietrze w domu

Zaniechanie wychodzenia z domu w dni kiedy powietrze na zewnątrz jest szczególnie zanieczyszczone, niestety nie uchroni nas przed niekorzystnym wpływem smogu na zdrowie. Jak przekonuje Adam Krogulski, mikrobiolog z Zakładu Bezpieczeństwa Zdrowotnego Środowiska NIZP-PZH: Zanieczyszczone powietrze z zewnątrz przenika do pomieszczeń wewnątrz budynków, w czasie ich wietrzenia czy też za sprawą wentylacji. Ale mimo to powietrze w naszych mieszkaniach i biurach jest z reguły znacznie mniej zanieczyszczone niż na zewnątrz. Dzieje się tak dlatego, że duża część napływających z zewnątrz zanieczyszczeń (głównie pyłowych) osadza się na przedmiotach znajdujących  się wewnątrz budynków. Aby się o tym przekonać, wystarczy spojrzeć np. na firanki, meble albo na podłogę, na których osadza się wiele różnego rodzaju zanieczyszczeń, w formie brudu czy kurzu (źródło cytatu: Smog a mieszkania: jak dbać w nich o czyste powietrze; zdrowie.pap.pl ).

Dr hab. n. med. Tadeusz Zielonka zauważa również: Przy przekroczonych normach złe powietrze jest nie tylko na zewnątrz, mamy je także w domach. Dlatego polecam oczyszczacze powietrza z podwójnymi filtrami. Oczyszczacze bardzo spłaszczają piki zanieczyszczenia powietrza, które obserwowane są w naszych domach, gdy na zewnątrz wzrasta stężenie pyłów. (źródło cytatu: Smog a mieszkania: jak dbać w nich o czyste powietrze; www.mp.pl ).

Ile kosztuje oczyszczacz powietrza?

Oczyszczacze powietrza powinny znaleźć się w domach przede wszystkich osób szczególnie narażonych na niekorzystne działanie smogu. Zadaniem urządzenia jest zasysanie powietrza, przepuszczanie go przez system filtrów i wydmuchiwanie go w wersji oczyszczonej. Profesjonalne oczyszczacze powietrza są w stanie zapewnić niemalże 100% skuteczności. Są one wyposażone w trójwarstwowy system filtrów: wstępny, HEPA oraz węglowy. Niektóre modele dodatkowo wyposażone są w jonizatory. Oczyszczacze powietrza dzięki wbudowanym czujnikom są w stanie określić poziom zanieczyszczenia powietrza w pomieszczeniu i na bieżąco kontrolować jego stan. Zakup oczyszczacza powietrza to wydatek rzędu ok. 1000 – 1500 złotych. Na rynku są także modele, których cena przekracza 2000 złotych.

Rośliny doniczkowe – naturalny sposób na walkę ze smogiem

Niektórzy wierzą w naturalne sposoby na walkę ze smogiem. Rośliny doniczkowe, co prawda nie zapewnią 100% skuteczności ochrony przed zanieczyszczeniami powietrza, jednak odpowiednio dobrane gatunki mogą ją wspomóc. Wśród roślin, które świetnie się sprawdzą, wyróżnia się: skrzydłokwiat, palma kencja, nefrolepis, dracena. Koszt zakupu „kwiatka” doniczkowego: od 10 złotych wzwyż. Zaleca się, aby w pomieszczeniu znalazły się co najmniej trzy rośliny doniczkowe.

Inne sprawdzone sposoby na walkę ze smogiem

Smog niekorzystnie wpływa także na stan skóry: Jak pokazują badania, osoby, które żyją na obszarach z wysokim poziomem zanieczyszczenia, mają skórę w gorszym stanie niż te, które mieszkają na mniej zanieczyszczonych terenach, przy stosowaniu podobnej pielęgnacji. A to oznacza, że skóra, która żyje w smogu, szybciej się starzeje – przekonuje dr Joanna Suseł (źródło cytatu: Jak smog wpływa na naszą skórę?
Nie taki smog straszny?; kobieta.wp.pl).

Kosmetolog Anna Deda zapytana o to, jakich kosmetyków należy używać w okresie zwiększonego zanieczyszczenia powietrza, odpowiedziała: W okresie zwiększonego narażenia na zanieczyszczenia powietrza warto stosować kosmetyki pozostawiające na skórze warstwę ochronną (źródło cytatu: Grubszy makijaż zabezpieczy cię przed smogiem?  kobieta.interia.pl).

Pozostałe sprawdzone sposoby na walkę ze smogiem:

• oddychanie przez nos – to nasz naturalny filtr
• wprowadzenie diety bogatej w witaminę A, C, E i selen
• nie wolno otwierać szyb w samochodzie – stosować zamknięty obieg powietrza
• należy unikać uprawiania aktywności sportowej na zewnątrz
• należy unikać ruchliwych ulic, zaleca się wybieranie tras rzadziej uczęszczanych, np. w drodze do pracy, szkoły